ആദര്ശ് വിശ്വനാഥ്
1992 ഡിസംബര് 6 ... മുപ്പതുവര്ഷം മുമ്പത്തെ ആ ദിവസം, ഭാരതത്തിന്റെ സാമൂഹ്യ-രാഷ്ട്രീയ ചരിത്രത്തെ അതിനുമുമ്പും ശേഷമെന്നും വിഭജിച്ച മണ്ണില് നിന്ന് തിരികെയെത്തിയതേയുള്ളൂ. അന്നത്തെ പ്രകമ്പനങ്ങള് ഇന്നുമവസാനിച്ചിട്ടില്ല; ആ മണ്ണിലും, അവിടം കണ്ടിറങ്ങിയ എന്റെ നെഞ്ചിലും! ഇന്ത്യയുടെ ഹിന്ദി ഹൃദയഭൂമിയിലൂടെയൊരു യാത്രക്കിടയില് ലഖ്നൗവില്നിന്ന് റോഡുമാര്ഗമാണ് അയോദ്ധ്യയിലെത്തിയത്. ആരോടും പറയാതെ സൂക്ഷിച്ച ഒരു ലക്ഷ്യം. ഇന്ത്യന് മിത്തുകളില് രാമായണമെന്ന ഇതിഹാസകാവ്യത്തില് ഈ ദേശത്തോളം (അയോദ്ധ്യ) കഥകളതിസാഗരമായ മറ്റൊരുദേശമില്ല. അയോദ്ധ്യയെന്ന വാക്കിന് 'യുദ്ധമില്ലാത്തത്' എന്നത്രെ അര്ത്ഥം. നിര്ഭാഗ്യവശാല് പുരാണത്തിലായാലും പുതുകാലത്തായാലും മറിച്ചാവാനായിരുന്നു അയോദ്ധ്യക്ക് നിയോഗം.
പുരാണത്തില് മര്യാദാപുരുഷോത്തമനായ രാമന്റെ അയനങ്ങള്ക്കും യുദ്ധങ്ങള്ക്കും തുടക്കം ഇവിടുന്നായിരുന്നെങ്കില് ആധുനികഇന്ത്യയില് മത-രാഷ്ട്രീയ യുദ്ധങ്ങളുടെ യുഗവും തുടങ്ങിയത് ഒരര്ത്ഥത്തില് ഇവിടുന്നുതന്നെയായിരുന്നു. പണ്ടുവീണകണ്ണീര് സീതയുടേതെങ്കില്, അനാഥരാക്കപ്പെട്ടത് ലവകുശന്മാരെങ്കില്.. 1992 മുതല് അത് പേരറിയാത്ത നിരപരാധികളായ അനേകായിരങ്ങളായി...!
Also Read: ഇന്ത്യക്കാര്ക്ക് പോലും പ്രത്യേക പ്രവേശനാനുമതി വേണ്ട, സുന്ദരമായ ഇന്ത്യന് സ്ഥലങ്ങള്
നിങ്ങള്ക്കീദേശത്തെ നിങ്ങളുടെ രാഷ്ട്രീയ, മത- ബോധ്യമനുസരിച്ച് രാമജന്മ ഭൂമിയെന്നോ ബാബറിമസ്ജിദ് നിന്നയിടമെന്നോ വിളിക്കാം. മതാഭിമാനത്തിന്റെ ഗര്വ്വെന്നോ മതേതരത്വത്തിന്റെ മുറിപ്പാടെന്നോ കരുതാം. പക്ഷേ ഒരു സഞ്ചാരിയുടെ കണ്ണിലൂടെ നോക്കിയാല് ഇതൊരു ടിപ്പിക്കല് ഉത്തരേന്ത്യന് നഗരമാണ്. നിര്മ്മാണം നടക്കുന്ന ഒരിടവും, ചുറ്റും എപ്പോഴും റോന്തുചുറ്റുന്ന പട്ടാളക്കാരുമൊഴിച്ചാല് പതിവ് വടക്കേയിന്ത്യന് കാഴ്ചകളാണിവിടെ. പൊടിപറക്കുന്ന വൃത്തിയില്ലാത്ത വഴികള്, വഴിയില് മുഴുവന് കന്നുകാലികള്, ഇടുങ്ങിയ ഗലികള്, ദുര്ഗന്ധം, പൊളിഞ്ഞുവീഴാറായ കെട്ടിടങ്ങള്, മുഷിഞ്ഞ മനുഷ്യര്, കണ്ണുകളില് നിസംഗത...!
അയോധ്യയിലെ ബാബറി മസ്ജിദ് നിന്നയിടത്ത് രാമജന്മഭൂമിയെന്ന വിശ്വാസത്തില് കോടതിവിധിപ്രകാരം പുതിയ രാമക്ഷേത്രത്തിന്റെ നിര്മ്മാണം തകൃതിയായി നടക്കുകയാണ്. 2024 -ലെ പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പിനുമുന്നെ പൂര്ത്തിയാക്കാനുള്ള തിരക്കാണ്. പുതിയക്ഷേത്രം നിലവില് ദര്ശനത്തിന് തുറന്നുകൊടുത്തിട്ടില്ലെങ്കിലും ഇപ്പോഴേ സന്ദര്ശകരുടെ നല്ലതിരക്കാണ്. 'രാംലല്ല' എന്നു വിളിക്കപ്പെടുന്ന താല്ക്കാലികക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠയാണ് ഇപ്പോള് ഇവിടെയെത്തുന്ന ഏവരുടെയും ലക്ഷ്യം.
അയോധ്യയിലേക്ക് ലഖ്നൗവില് നിന്ന് 130 കി.മീ ദൂരമുണ്ട്. 3-4 മണിക്കൂറില് എത്താം. ഈ ഹൈവേ ഉന്നതനിലവാരത്തില് വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അയോദ്ധ്യ ഭാവിയിലൊരു പ്രധാന തീര്ത്ഥാടക - ടൂറിസ്റ്റ് ഡെസ്റ്റിനേഷനാകുമെന്ന പ്രതീക്ഷയില് അടിസ്ഥാന സൗകര്യമേഖലയില് ഉത്തര്പ്രദേശ് സര്ക്കാര് വന്തോതില് പണമൊഴുക്കുന്നത് കാണാം.
നഗരത്തിനുപുറത്ത് സരയൂനദിക്കരയിലാണ് പാര്ക്കിംഗ്. പുറത്തിറങ്ങുമ്പോഴേ നിങ്ങളെ റിക്ഷാവാലാകളും ഗൈഡുകളും വളയും. വിലപേശി തുകയുറപ്പിക്കാം. ക്ഷേത്രനഗരമാണ് അയോദ്ധ്യ, ഇവിടെ ഏഴായിരത്തോളം ക്ഷേത്രങ്ങളുണ്ടത്രേ. വീടുകളെക്കാള് ക്ഷേത്രങ്ങള് കാണും. എങ്കിലും രാംജന്മഭൂമി മന്ദിര് കൂടാതെ നാലഞ്ചുസ്ഥലങ്ങള് കൂടിയാണ് പ്രധാനമായും കാണാനുള്ളത്. അവ ഏതൊക്കെയെന്ന് ഗൈഡുമായി പറഞ്ഞുറപ്പിക്കണം.
അയോദ്ധ്യയില് കണ്ട പ്രധാനകാഴ്ചകള്
ഹനുമാന് ഗര്ഹി - നഗരത്തിനുപുറത്തെ ഹനുമാന് ക്ഷേത്രമാണിത്. അയോദ്ധ്യയെ കാത്തുകൊണ്ട് ഹനുമാന് വസിച്ചിരുന്നത് ഇവിടെയെന്ന് വിശ്വാസം. ഇവിടെ തൊഴുത് അനുവാദം വാങ്ങിയശേഷമേ അയോധ്യയിലേക്ക് കടക്കാന്പാടുള്ളത്രേ.
കനക് ഭവന് - 'സോനേ കാ ഖര്' എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. സീതാസമേതനായി ശ്രീരാമപ്രതിഷ്ഠയാണിവിടെ. ഇരുവരുമൊന്നിച്ച് വസിച്ചിരുന്നിടമത്രെയിത്.
ദശരഥ് ഭവന് - ശ്രീരാമന്റെ പിതാവ് ദശരഥമഹാരാജാവിന്റെ കൊട്ടാരം. 'ബഡാ-ആസ്ഥാന്' എന്നാണിവിടെ പറയുന്നത്. ഇവിടെയും ശ്രീരാമക്ഷേത്രമുണ്ട്.
ശ്രീ രാം ദര്ബാര്, ജാനകിഘട്ട് - ശ്രീരാമന്റെ ദര്ബാര്, അഥവാ രാജകൊട്ടാരം നിന്നിടമാണ് ഇവിടമെന്ന് വിശ്വാസം.
സീതാ കീ രസോയി 'സീതയുടെ അടുക്കള' എന്നര്ത്ഥം. ഇതിന്നും ഒരു പാചകപ്പുരയാണ്. സീതാദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. (ആരുടെ ഐഡിയയോ എന്തോ - അടുക്കള കിച്ചന്ടൈലൊക്കെ ഒട്ടിച്ച് മോഡേണ് ആക്കിയിട്ടുണ്ട്)
നാഗേശ്വരനാഥ് ക്ഷേത്രം - രാമപുത്രനായ കുശന് പ്രതിഷ്ഠനടത്തിയെന്ന് വിശ്വസിക്കുന്ന ക്ഷേത്രം.
രാം ജന്മഭൂമി, രാം മന്ദിര് - പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനം ഇതാണ്. അയോദ്ധ്യയിലെ വഴികളെല്ലാം നീളുന്നത് ഇവിടേക്കാണ്.
ഇടുങ്ങിയ ഗലികള് നിങ്ങളെയൊരു പണിനടക്കുന്ന നാലുവരി പാതയിലെത്തിക്കും. വാഹനങ്ങള് ഇതുവരെ മാത്രം. ഇവിടെനിന്ന് അരക്കിലോമീറ്റര് നടന്നേപറ്റൂ. എങ്ങും തോക്കുപിടിച്ച് പട്ടാളക്കാര്, സിസിടിവി ക്യാമറകള്. അകലെയൊരു വലിയ മൈതാനത്ത് കൂറ്റന് ക്രെയിനുകള് വലിയകല്ലുകള് എടുത്തുയര്ത്തി വയ്ക്കുന്നതുകാണാം. പുതിയ രാമക്ഷേത്രത്തിന്റെ പണിനടക്കുകയാണ്. ഇപ്പോള് ക്രയിനുകള് കാണുന്നിടത്താണ് ബാബറിമസ്ജിദ് മിനാരങ്ങള് നിന്നിരുന്നതെന്ന് ഞങ്ങളുടെ ഗൈഡ് പറഞ്ഞു.
നൂറുകണക്കിന് തൊഴിലാളികളും മണ്ണുമാന്തിയന്ത്രങ്ങളും പ്രവര്ത്തിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അവിടെയൊരു താല്ക്കാലികക്ഷേത്രത്തില് 'രാം ലല്ല' എന്ന കുഞ്ഞായ രാമന്റെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. ഇവിടെ നിലവില് ദൂരെനിന്ന് ദര്ശനം അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്. സെക്യൂരിറ്റി ചെക്കിംഗുണ്ട്. അഞ്ചുതലത്തില് കനത്ത സുരക്ഷാപരിശോധന കഴിഞ്ഞുവേണം ക്യൂ നിന്ന് അവിടെയെത്താന്. മൊബൈല്, ക്യാമറ, വാച്ച്, ഹാന്ഡ്ബാഗ്, വെള്ളക്കുപ്പി, പേഴ്സ്... എന്നുതുടങ്ങി ഒന്നും തന്നെ കൊണ്ടുപോകാനാവില്ല. നീറ്റ് - പരീക്ഷക്ക് ബ്രായുടെ ഹുക്ക് വരെ നോക്കിയപോലുള്ള ചെക്കിംഗ് കഴിഞ്ഞേ അവിടേക്ക് എത്താനാവൂ. ഒറിജിനല് ഐഡി കാര്ഡ് കയ്യിലുണ്ടാവണം.
ക്ഷേത്രനിര്മ്മാണം നടക്കുന്നയിടം പുറത്തുകാണാത്തവിധം മറച്ചിരിക്കുകയാണ്. ക്ഷേത്രത്തിനായി എത്തിച്ച കൊത്തുപണികള് ചെയ്ത വലിയ കല്ലുകളും മാര്ബിള് പാളികളും അടുക്കിവച്ചിരിക്കുന്നതു കാണാം. വമ്പന് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മോഡല് പ്രദര്ശിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇതിനെല്ലാം ഇത്രയധികം പണം എവിടെനിന്നെന്ന ചോദ്യത്തിന് 'ലക്ഷ്മി ദേവിയല്ലേ രാമന്റെ കാല്ക്കല് വസിക്കുന്നത്' എന്നായിരുന്നു ഞങ്ങളുടെ ഗൈഡിന്റെ ചിരിച്ചുകൊണ്ടുള്ള മറുപടി. ഇവിടെങ്ങും ഫോട്ടോയെടുക്കാന് അനുവാദമില്ല.
അവിടെ നിന്നിറങ്ങിയതിന് ശേഷം പോയത് 'രാം കി പൈഡി' എന്നറിയപ്പെടുന്ന സരയൂതീരത്തെക്കാണ്. നദീതീരത്തെ ഘാട്ടുകളുടെ മനോഹരമായ ഒരു നിരയാണിത്. ഇവിടെ സരയൂ സ്നാനത്തിന് സൗകര്യമുണ്ട്. താല്പ്പര്യമുള്ളവര്ക്ക് തോണിയാത്രയുമാകാം. സന്ധ്യാനേരത്തെ ദീപാലംകൃതമായ ഘാട്ടുകളും സരയൂ ആരതിയും മനോഹരമായ കാഴ്ചയാണ്. ഇതുകൂടാതെ രാമകഥാപാര്ക്ക് എന്നൊരു ഉദ്യാനവും അടുത്തുണ്ട്. അതൊക്കെ പൂര്ത്തിയായി വരുന്നതേയുള്ളൂ.
ഒരുദിവസം കൊണ്ട് കണ്ടാല് തീരാത്തത്ര കാഴ്ചകള് ഇനിയുമുണ്ട് അയോധ്യയില്. രാജ് മന്ദിര്, തുള്സി സ്മാരക് ഭവന്, വാല്മീകിഭവന്, മണിറാം ദാസ് ചവാനി, ഗുപ്താര് ഘാട്ട്, നയാ ഘാട്ട്, പിന്നെ നഗരംവിട്ടാല് മനോഹരമായ മണിപര്വ്വത് ടെമ്പിള്, മുഗള് സാമ്രാജ്യശേഷിപ്പുകള് താല്പ്പര്യമുള്ളവര്ക്ക് മോത്തി മഹല്, ബഹുബീഗം മഖ്ബറ, നവാബിന്റെ ശവകുടീരമായ ഗുലാബ് ബാരി (ഴമൃറലി ീള ൃീലെ)െ അങ്ങിനെ കാണാനേറെയുണ്ട്.
അയോദ്ധ്യ സന്ദര്ശത്തില് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടുന്ന ഏതാനും കാര്യങ്ങള്
ഗൈഡില്ലാതെ ഇവിടെ കറങ്ങുന്നത് പ്രയാസമായിരിക്കും. പക്ഷേ ഓതറൈസ്ഡ് ഗൈഡ് എന്നതൊന്ന് കണ്ടുകിട്ടാന് പാടാണ്. ഗൈഡെന്ന് അവകാശപ്പെടുന്ന ലോക്കല്സും റിക്ഷാവാലകളും തന്നെയാണ് കൂടുതല്. തല്ക്കാലം അവരെ ആശ്രയിക്കുക മാത്രമേ വഴിയുള്ളൂ. ആര്ക്കും ഇംഗ്ലീഷ് അറിയില്ല. രാഷ്ട്രഭാഷമാത്രം എന്നത് ഒരു വാശിപോലെയാണ്. പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങളും റേറ്റും മുന്കൂട്ടിപറഞ്ഞ് ഉറപ്പിക്കുക. ടാക്സിയെക്കാള് ഇ-റിക്ഷയാണ് നല്ലത്. കനത്ത ട്രാഫിക്കിലും ഇടുങ്ങിയ ഊടുവഴികളിലൂടെ പെട്ടന്ന് സ്ഥലത്തെത്തിക്കും. പ്രധാനസ്ഥലങ്ങള് വെറുതെകാണാന് മാത്രമെങ്കില് ഒരു മൂന്ന്-നാല് മണിക്കൂര്മതി. 4 പേര്ക്ക് റിക്ഷയടക്കം ആളൊന്നുക്ക് 100-200 രൂപ മതിയാവും.
ആയിരക്കണക്കായ ക്ഷേത്രങ്ങളും ആശ്രമങ്ങളുമുണ്ടിവിടെ. അതില് കുറെയേറെ തട്ടിപ്പുസ്വാമിമാരും. ചില ഗൈഡുകള് അവന് കമ്മീഷന്കിട്ടുന്ന കാഷായധാരിയുള്ള ഇടത്തേക്ക് നിങ്ങളെ കൊണ്ടുപോകാനിടയുണ്ട്. അയോദ്ധ്യയെന്നാല് രാമ ഭക്തര്ക്ക് ഭക്തിനിറഞ്ഞ ഉന്മാദവും, തട്ടിപ്പുകാര്ക്ക് കച്ചവടയിടവുമാണ്. ഇവരുടെ മുന്നില് പെട്ടാല് കാശുപോകും. കൈനീട്ടിയാല് ചരടുകെട്ടിക്കളയും, കഴുത്തുകുനിച്ചാല് മാലയിട്ടുതരും... കുറിയിട്ടുതന്നാല്, തീര്ത്ഥം തന്നാല്... തിരിച്ച് കൈനീട്ടും. കാശുകൊടുത്തേപറ്റൂ. പത്തുരൂപാകൊടുത്താലുംമതി.
കണ്ണുതെറ്റിയാല് പിടിച്ചിരുത്തി കുടുംബെശ്വര്യപൂജ ചെയ്തുകളയും. എല്ലാംകഴിഞ്ഞേ പൂജാരി ഈ ചെയ്തതൊക്കെ നമ്മുടെ കുടുംബത്തിനുവേണ്ടിയായിരുന്നെന്ന് മനസ്സിലാവൂ. അപ്പോഴേക്കും രൂപ മിനിമം 1000/ മാറിക്കിട്ടും. ഇതിനൊന്നും നില്ക്കാത്ത യഥാര്ത്ഥ സന്യാസിമാര് ഏറെയുണ്ട്. ഇപ്പറഞ്ഞവയൊക്കെ ഫ്രോഡുകളെ പറ്റിമാത്രമാണ്.
സന്ദര്ശകര്ക്ക് താമസിക്കാന് ധാരാളം ഇടങ്ങളുണ്ട്. ലോഡ്ജുകളും ആശ്രമങ്ങളും. വിശദമായി കാണാനും സരയൂ ആരതി ആസ്വദിക്കാനും ഒരുരാത്രി തങ്ങുന്നതാവുംനല്ലത്. നല്ല റെയില്, റോഡ് കണക്ടിവിറ്റി ഉണ്ട്. അയോദ്ധ്യയിലെ മര്യാദാപുരുഷോത്തം ശ്രീറാം എയര്പോര്ട്ട് പൂര്ത്തിയായി വരുന്നു. നിലവില് അടുത്തുള്ള നല്ല നഗരം ലഖ്നൗ ആണ്.
സുരക്ഷാഭീഷണിയുള്ള ഇടമായതിനാല് ശ്രദ്ധിക്കുക, പോലീസ് നിര്ദ്ദേശങ്ങള് പാലിക്കുക. പ്രത്യേകിച്ച് ഡ്രസ്കോഡ് ഒന്നുമില്ല. ക്ഷേത്രനിര്മാണ സ്ഥലത്തൊഴിച്ച് മറ്റൊരിടത്തും ഒന്നിനും ഒരു നിയന്ത്രണവുമില്ല.
വായിച്ച പുരാണത്തിലെയോ കണ്ട സീരിയലിലെയോ അയോദ്ധ്യപോലെ മനോഹരമല്ല ഇവിടമെന്നോര്ക്കുക. കോണ്ക്രീറ്റ് കാടാണിവിടം. വൃത്തി തീരെപ്രതീക്ഷിക്കണ്ട. റോഡുകളെല്ലാം ഇടുങ്ങിയതാണ്, ഒപ്പം കനത്ത ഗതാഗതകുരുക്കും.
പഴയപേരുകളെങ്കിലും മിക്കക്ഷേത്രങ്ങളും പുതിയ നിര്മ്മിതികളാണ്. ചരിത്ര - സൗന്ദര്യബോധമോ നമ്മുടെ കലാ- വാസ്തു പാരമ്പര്യമോ, തൊട്ടുതീണ്ടിയിട്ടില്ലാത്ത ആരോ ആണ് പലതും ഡിസൈന് ചെയ്തിരിക്കുന്നതെന്ന് തോന്നി. ഒരുപക്ഷേ പുതിയ രാമക്ഷേത്രം ഗംഭീരനിര്മ്മിതിയായേക്കാം. അത് പൂര്ത്തിയാകുന്നതിനൊപ്പം അയോദ്ധ്യയാകെമാറിയേക്കാം. ഭാവിയില് ഇവിടം കാശിപോലെ വലിയൊരു തീര്ത്ഥാടനകേന്ദ്രമായി മാറുമെന്നുറപ്പാണ്.
സര്വ്വം രാമ മയമാണ് അയോധ്യ. ഹോട്ടലായാലും ബാര്ബര്ഷോപ്പായാലും പേരിലൊരു രാം ഉറപ്പാണ്. രാമനെന്നാല് 'രമിപ്പിക്കുന്നവന്' എന്നാണര്ത്ഥം. ആ നാടിനും നാട്ടാര്ക്കും അതങ്ങനെ തന്നെയാണ്. അയോദ്ധ്യമാത്രമല്ല, ഹിന്ദിഹൃദയഭൂമികയാകെ വലിയൊരു ജനവിഭാഗത്തിനും അങ്ങനെതന്നെ. ഒരുദിവസം ഇവിടെ തങ്ങിയാല് തന്നെ എന്തുകൊണ്ട് ഉത്തരേന്ത്യന് രാഷ്ട്രീയം ഒരേകുറ്റിയില് കറങ്ങുന്നുവെന്നും, ദേശീയനേതാക്കള്ക്കുവരെ പ്രച്ഛന്നവേഷങ്ങള് കെട്ടണ്ടിവരുന്നുവെന്നും, നവരാഷ്ട്രീയപ്രസ്ഥാനങ്ങള്ക്കടക്കം രാമക്ഷേത്രദര്ശനം തെരഞ്ഞെടുപ്പു വാഗ്ദാനമാവുന്നുമെന്നുമൊക്കെ ബോധ്യപ്പെടും.
Also Read: അധികം ചിലവൊന്നും ഇല്ലന്നേ.. ഇന്ത്യക്കാര്ക്ക് വിസയില്ലാതെ യാത്ര ചെയ്യാന് കഴിയുന്ന മനോഹരമായ രാജ്യങ്ങള്!
നിങ്ങളൊരു അടിയുറച്ച ശ്രീരാമഭക്തനാണെങ്കില് നിശ്ചയമായും നിങ്ങള്ക്കുള്ള ഇടമാണിവിടം. ദര്ശനമാണ് ഉദ്ദേശമെങ്കില് ക്ഷേത്രം പൂര്ത്തിയായതിനുശേഷം വരുന്നതാവും നല്ലത്. അതല്ല, ഭാരതത്തിന്റെ ചരിത്രത്തിലും രാഷ്ട്രീയഗതിവിഗതികളിലും താല്പ്പര്യമുള്ള ഒരു സഞ്ചാരിയോ രാഷ്ട്രീയവിദ്യാര്ത്ഥിയോ ആണെങ്കില് നിങ്ങള്ക്കുള്ള വലിയൊരു പാഠപുസ്തകമാണ് ഇന്നത്തെ അയോദ്ധ്യ. രണ്ടായാലും കാണണം, രാമന്റെയും റഹീമിന്റെയും കണ്ണീരുവീണ മണ്ണ്... ഇന്ത്യയുടെ മനസ്സിനെ ഒരുദിനം കൊണ്ട് രണ്ടായി പകുത്ത നാട്..
ഒന്നുകൂടി, ധാരാളം യാത്രചെയ്യുക. നിന്റെ മതത്തെ, നിന്റെ ദൈവത്തെ, നിന്റെ വിശ്വാസങ്ങളെ, പൂര്ണ ആദരവോടെ മനസ്സില്സൂക്ഷിച്ച് തന്നെ ദേശദേശാന്തരങ്ങള് സഞ്ചരിക്കുക. അമ്പലങ്ങളും പള്ളികളും ഗുരുദ്വാരകളുമൊക്കെ കയറിയിറങ്ങുക. നിശ്ചയമായും ആ യാത്രയിലെവിടെയെങ്കിലും നിങ്ങള് നിങ്ങളുടെ ദൈവത്തെ കണ്ടുമുട്ടും. അതൊരുപക്ഷേ സങ്കല്പ്പത്തിലെയോ ചിത്രങ്ങളിലെയോ രൂപത്തിലാവില്ല..
ദാഹിച്ചു വലയുമ്പോള് വെള്ളം നീട്ടുന്ന വൃദ്ധനായോ, വിശന്നിരിക്കുമ്പോള് തേക്കിലയില് അല്പം ഭക്ഷണം തരുന്ന ദീദിയായോ ആവാം.. വഴിതെറ്റി നില്ക്കുമ്പോള് റൂമിലെത്തിച്ച കൊച്ചുകുട്ടിയായാവാം, ട്രെയിന്വിടുന്നതിന് തൊട്ടുമുന്പ് ബ്ലോക്കിനിടയില് ഊടുവഴികളിലൂടെ സ്റ്റേഷനിലെത്തിച്ച എല്ലുന്തിയ റിക്ഷക്കാരനായാവാം. ഫുഡ് പോയിസണിംഗ് ബാധിച്ചിരിക്കുമ്പോള് ഒആര്എസ് കലക്കിത്തരുന്ന ഒരുപരിചയവുമില്ലാത്ത സഹയാത്രികനായോ, ലക്ഷദ്വീപിലേക്കുള്ള കപ്പലിന്റെ ആടിയുലച്ചിലില് ശര്ദ്ദിച്ച് വശംകെട്ടിരിക്കുമ്പോള് പുറംതടവിത്തരുന്ന പേരറിയാത്ത ദ്വീപ് നിവാസിയായോ, ലഡാക്കില്വച്ച് ഓക്സിജന് കുറഞ്ഞ് തലകറങ്ങിനില്ക്കുമ്പോള് diamox ടാബ്ലറ്റ് നീട്ടുന്ന എവിടെനിന്നെന്നറിയാത്ത ബുള്ളറ്റ്റൈഡറായോ ആവാം.. എന്റെ അനുഭവങ്ങളാണ്.. ഞാനങ്ങനെ ദൈവത്തെ കണ്ടിട്ടുണ്ട്.. അങ്ങനെയേ കണ്ടിട്ടുള്ളൂ!
*ഇതൊരു സഞ്ചാരിയെന്ന നിലയില് യാത്രകളില് തല്പ്പരരായവര്ക്കായുള്ള എഴുത്താണ്. ദയവായി, മത-വിദ്വേഷ കമന്റുകള് ഒഴിവാക്കുക*
(തിരുവനന്തപുരം ജഗതി സ്വദേശിയായ ആദര്ശ് വിശ്വനാഥ്, ആരോഗ്യവകുപ്പില് ഹെല്ത്ത് ഇന്സ്പെക്ടറായി ജോലി ചെയ്യുന്നു)
1992 ഡിസംബര് 6 ... മുപ്പതുവര്ഷം മുമ്പത്തെ ആ ദിവസം, ഭാരതത്തിന്റെ സാമൂഹ്യ-രാഷ്ട്രീയ ചരിത്രത്തെ അതിനുമുമ്പും ശേഷമെന്നും വിഭജിച്ച മണ്ണില് നിന്ന് തിരികെയെത്തിയതേയുള്ളൂ. അന്നത്തെ പ്രകമ്പനങ്ങള് ഇന്നുമവസാനിച്ചിട്ടില്ല; ആ മണ്ണിലും, അവിടം കണ്ടിറങ്ങിയ എന്റെ നെഞ്ചിലും!
പുരാണത്തില് മര്യാദാപുരുഷോത്തമനായ രാമന്റെ അയനങ്ങള്ക്കും യുദ്ധങ്ങള്ക്കും തുടക്കം ഇവിടുന്നായിരുന്നെങ്കില് ആധുനികഇന്ത്യയില് മത-രാഷ്ട്രീയ യുദ്ധങ്ങളുടെ യുഗവും തുടങ്ങിയത് ഒരര്ത്ഥത്തില് ഇവിടുന്നുതന്നെയായിരുന്നു. പണ്ടുവീണകണ്ണീര് സീതയുടേതെങ്കില്, അനാഥരാക്കപ്പെട്ടത് ലവകുശന്മാരെങ്കില്.. 1992 മുതല് അത് പേരറിയാത്ത നിരപരാധികളായ അനേകായിരങ്ങളായി...!
Also Read: ഇന്ത്യക്കാര്ക്ക് പോലും പ്രത്യേക പ്രവേശനാനുമതി വേണ്ട, സുന്ദരമായ ഇന്ത്യന് സ്ഥലങ്ങള്
നിങ്ങള്ക്കീദേശത്തെ നിങ്ങളുടെ രാഷ്ട്രീയ, മത- ബോധ്യമനുസരിച്ച് രാമജന്മ ഭൂമിയെന്നോ ബാബറിമസ്ജിദ് നിന്നയിടമെന്നോ വിളിക്കാം. മതാഭിമാനത്തിന്റെ ഗര്വ്വെന്നോ മതേതരത്വത്തിന്റെ മുറിപ്പാടെന്നോ കരുതാം. പക്ഷേ ഒരു സഞ്ചാരിയുടെ കണ്ണിലൂടെ നോക്കിയാല് ഇതൊരു ടിപ്പിക്കല് ഉത്തരേന്ത്യന് നഗരമാണ്. നിര്മ്മാണം നടക്കുന്ന ഒരിടവും, ചുറ്റും എപ്പോഴും റോന്തുചുറ്റുന്ന പട്ടാളക്കാരുമൊഴിച്ചാല് പതിവ് വടക്കേയിന്ത്യന് കാഴ്ചകളാണിവിടെ. പൊടിപറക്കുന്ന വൃത്തിയില്ലാത്ത വഴികള്, വഴിയില് മുഴുവന് കന്നുകാലികള്, ഇടുങ്ങിയ ഗലികള്, ദുര്ഗന്ധം, പൊളിഞ്ഞുവീഴാറായ കെട്ടിടങ്ങള്, മുഷിഞ്ഞ മനുഷ്യര്, കണ്ണുകളില് നിസംഗത...!
അയോധ്യയിലെ ബാബറി മസ്ജിദ് നിന്നയിടത്ത് രാമജന്മഭൂമിയെന്ന വിശ്വാസത്തില് കോടതിവിധിപ്രകാരം പുതിയ രാമക്ഷേത്രത്തിന്റെ നിര്മ്മാണം തകൃതിയായി നടക്കുകയാണ്. 2024 -ലെ പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പിനുമുന്നെ പൂര്ത്തിയാക്കാനുള്ള തിരക്കാണ്. പുതിയക്ഷേത്രം നിലവില് ദര്ശനത്തിന് തുറന്നുകൊടുത്തിട്ടില്ലെങ്കിലും ഇപ്പോഴേ സന്ദര്ശകരുടെ നല്ലതിരക്കാണ്. 'രാംലല്ല' എന്നു വിളിക്കപ്പെടുന്ന താല്ക്കാലികക്ഷേത്രത്തിലെ പ്രതിഷ്ഠയാണ് ഇപ്പോള് ഇവിടെയെത്തുന്ന ഏവരുടെയും ലക്ഷ്യം.
അയോധ്യയിലേക്ക് ലഖ്നൗവില് നിന്ന് 130 കി.മീ ദൂരമുണ്ട്. 3-4 മണിക്കൂറില് എത്താം. ഈ ഹൈവേ ഉന്നതനിലവാരത്തില് വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അയോദ്ധ്യ ഭാവിയിലൊരു പ്രധാന തീര്ത്ഥാടക - ടൂറിസ്റ്റ് ഡെസ്റ്റിനേഷനാകുമെന്ന പ്രതീക്ഷയില് അടിസ്ഥാന സൗകര്യമേഖലയില് ഉത്തര്പ്രദേശ് സര്ക്കാര് വന്തോതില് പണമൊഴുക്കുന്നത് കാണാം.
നഗരത്തിനുപുറത്ത് സരയൂനദിക്കരയിലാണ് പാര്ക്കിംഗ്. പുറത്തിറങ്ങുമ്പോഴേ നിങ്ങളെ റിക്ഷാവാലാകളും ഗൈഡുകളും വളയും. വിലപേശി തുകയുറപ്പിക്കാം. ക്ഷേത്രനഗരമാണ് അയോദ്ധ്യ, ഇവിടെ ഏഴായിരത്തോളം ക്ഷേത്രങ്ങളുണ്ടത്രേ. വീടുകളെക്കാള് ക്ഷേത്രങ്ങള് കാണും. എങ്കിലും രാംജന്മഭൂമി മന്ദിര് കൂടാതെ നാലഞ്ചുസ്ഥലങ്ങള് കൂടിയാണ് പ്രധാനമായും കാണാനുള്ളത്. അവ ഏതൊക്കെയെന്ന് ഗൈഡുമായി പറഞ്ഞുറപ്പിക്കണം.
അയോദ്ധ്യയില് കണ്ട പ്രധാനകാഴ്ചകള്
ഹനുമാന് ഗര്ഹി - നഗരത്തിനുപുറത്തെ ഹനുമാന് ക്ഷേത്രമാണിത്. അയോദ്ധ്യയെ കാത്തുകൊണ്ട് ഹനുമാന് വസിച്ചിരുന്നത് ഇവിടെയെന്ന് വിശ്വാസം. ഇവിടെ തൊഴുത് അനുവാദം വാങ്ങിയശേഷമേ അയോധ്യയിലേക്ക് കടക്കാന്പാടുള്ളത്രേ.
കനക് ഭവന് - 'സോനേ കാ ഖര്' എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. സീതാസമേതനായി ശ്രീരാമപ്രതിഷ്ഠയാണിവിടെ. ഇരുവരുമൊന്നിച്ച് വസിച്ചിരുന്നിടമത്രെയിത്.
ദശരഥ് ഭവന് - ശ്രീരാമന്റെ പിതാവ് ദശരഥമഹാരാജാവിന്റെ കൊട്ടാരം. 'ബഡാ-ആസ്ഥാന്' എന്നാണിവിടെ പറയുന്നത്. ഇവിടെയും ശ്രീരാമക്ഷേത്രമുണ്ട്.
ശ്രീ രാം ദര്ബാര്, ജാനകിഘട്ട് - ശ്രീരാമന്റെ ദര്ബാര്, അഥവാ രാജകൊട്ടാരം നിന്നിടമാണ് ഇവിടമെന്ന് വിശ്വാസം.
സീതാ കീ രസോയി 'സീതയുടെ അടുക്കള' എന്നര്ത്ഥം. ഇതിന്നും ഒരു പാചകപ്പുരയാണ്. സീതാദേവിയുടെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. (ആരുടെ ഐഡിയയോ എന്തോ - അടുക്കള കിച്ചന്ടൈലൊക്കെ ഒട്ടിച്ച് മോഡേണ് ആക്കിയിട്ടുണ്ട്)
നാഗേശ്വരനാഥ് ക്ഷേത്രം - രാമപുത്രനായ കുശന് പ്രതിഷ്ഠനടത്തിയെന്ന് വിശ്വസിക്കുന്ന ക്ഷേത്രം.
രാം ജന്മഭൂമി, രാം മന്ദിര് - പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനം ഇതാണ്. അയോദ്ധ്യയിലെ വഴികളെല്ലാം നീളുന്നത് ഇവിടേക്കാണ്.
ഇടുങ്ങിയ ഗലികള് നിങ്ങളെയൊരു പണിനടക്കുന്ന നാലുവരി പാതയിലെത്തിക്കും. വാഹനങ്ങള് ഇതുവരെ മാത്രം. ഇവിടെനിന്ന് അരക്കിലോമീറ്റര് നടന്നേപറ്റൂ. എങ്ങും തോക്കുപിടിച്ച് പട്ടാളക്കാര്, സിസിടിവി ക്യാമറകള്. അകലെയൊരു വലിയ മൈതാനത്ത് കൂറ്റന് ക്രെയിനുകള് വലിയകല്ലുകള് എടുത്തുയര്ത്തി വയ്ക്കുന്നതുകാണാം. പുതിയ രാമക്ഷേത്രത്തിന്റെ പണിനടക്കുകയാണ്. ഇപ്പോള് ക്രയിനുകള് കാണുന്നിടത്താണ് ബാബറിമസ്ജിദ് മിനാരങ്ങള് നിന്നിരുന്നതെന്ന് ഞങ്ങളുടെ ഗൈഡ് പറഞ്ഞു.
നൂറുകണക്കിന് തൊഴിലാളികളും മണ്ണുമാന്തിയന്ത്രങ്ങളും പ്രവര്ത്തിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു. അവിടെയൊരു താല്ക്കാലികക്ഷേത്രത്തില് 'രാം ലല്ല' എന്ന കുഞ്ഞായ രാമന്റെ പ്രതിഷ്ഠയുണ്ട്. ഇവിടെ നിലവില് ദൂരെനിന്ന് ദര്ശനം അനുവദിച്ചിട്ടുണ്ട്. സെക്യൂരിറ്റി ചെക്കിംഗുണ്ട്. അഞ്ചുതലത്തില് കനത്ത സുരക്ഷാപരിശോധന കഴിഞ്ഞുവേണം ക്യൂ നിന്ന് അവിടെയെത്താന്. മൊബൈല്, ക്യാമറ, വാച്ച്, ഹാന്ഡ്ബാഗ്, വെള്ളക്കുപ്പി, പേഴ്സ്... എന്നുതുടങ്ങി ഒന്നും തന്നെ കൊണ്ടുപോകാനാവില്ല. നീറ്റ് - പരീക്ഷക്ക് ബ്രായുടെ ഹുക്ക് വരെ നോക്കിയപോലുള്ള ചെക്കിംഗ് കഴിഞ്ഞേ അവിടേക്ക് എത്താനാവൂ. ഒറിജിനല് ഐഡി കാര്ഡ് കയ്യിലുണ്ടാവണം.
ക്ഷേത്രനിര്മ്മാണം നടക്കുന്നയിടം പുറത്തുകാണാത്തവിധം മറച്ചിരിക്കുകയാണ്. ക്ഷേത്രത്തിനായി എത്തിച്ച കൊത്തുപണികള് ചെയ്ത വലിയ കല്ലുകളും മാര്ബിള് പാളികളും അടുക്കിവച്ചിരിക്കുന്നതു കാണാം. വമ്പന് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ മോഡല് പ്രദര്ശിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇതിനെല്ലാം ഇത്രയധികം പണം എവിടെനിന്നെന്ന ചോദ്യത്തിന് 'ലക്ഷ്മി ദേവിയല്ലേ രാമന്റെ കാല്ക്കല് വസിക്കുന്നത്' എന്നായിരുന്നു ഞങ്ങളുടെ ഗൈഡിന്റെ ചിരിച്ചുകൊണ്ടുള്ള മറുപടി. ഇവിടെങ്ങും ഫോട്ടോയെടുക്കാന് അനുവാദമില്ല.
അവിടെ നിന്നിറങ്ങിയതിന് ശേഷം പോയത് 'രാം കി പൈഡി' എന്നറിയപ്പെടുന്ന സരയൂതീരത്തെക്കാണ്. നദീതീരത്തെ ഘാട്ടുകളുടെ മനോഹരമായ ഒരു നിരയാണിത്. ഇവിടെ സരയൂ സ്നാനത്തിന് സൗകര്യമുണ്ട്. താല്പ്പര്യമുള്ളവര്ക്ക് തോണിയാത്രയുമാകാം. സന്ധ്യാനേരത്തെ ദീപാലംകൃതമായ ഘാട്ടുകളും സരയൂ ആരതിയും മനോഹരമായ കാഴ്ചയാണ്. ഇതുകൂടാതെ രാമകഥാപാര്ക്ക് എന്നൊരു ഉദ്യാനവും അടുത്തുണ്ട്. അതൊക്കെ പൂര്ത്തിയായി വരുന്നതേയുള്ളൂ.
ഒരുദിവസം കൊണ്ട് കണ്ടാല് തീരാത്തത്ര കാഴ്ചകള് ഇനിയുമുണ്ട് അയോധ്യയില്. രാജ് മന്ദിര്, തുള്സി സ്മാരക് ഭവന്, വാല്മീകിഭവന്, മണിറാം ദാസ് ചവാനി, ഗുപ്താര് ഘാട്ട്, നയാ ഘാട്ട്, പിന്നെ നഗരംവിട്ടാല് മനോഹരമായ മണിപര്വ്വത് ടെമ്പിള്, മുഗള് സാമ്രാജ്യശേഷിപ്പുകള് താല്പ്പര്യമുള്ളവര്ക്ക് മോത്തി മഹല്, ബഹുബീഗം മഖ്ബറ, നവാബിന്റെ ശവകുടീരമായ ഗുലാബ് ബാരി (ഴമൃറലി ീള ൃീലെ)െ അങ്ങിനെ കാണാനേറെയുണ്ട്.
അയോദ്ധ്യ സന്ദര്ശത്തില് ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടുന്ന ഏതാനും കാര്യങ്ങള്
ഗൈഡില്ലാതെ ഇവിടെ കറങ്ങുന്നത് പ്രയാസമായിരിക്കും. പക്ഷേ ഓതറൈസ്ഡ് ഗൈഡ് എന്നതൊന്ന് കണ്ടുകിട്ടാന് പാടാണ്. ഗൈഡെന്ന് അവകാശപ്പെടുന്ന ലോക്കല്സും റിക്ഷാവാലകളും തന്നെയാണ് കൂടുതല്. തല്ക്കാലം അവരെ ആശ്രയിക്കുക മാത്രമേ വഴിയുള്ളൂ. ആര്ക്കും ഇംഗ്ലീഷ് അറിയില്ല. രാഷ്ട്രഭാഷമാത്രം എന്നത് ഒരു വാശിപോലെയാണ്. പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങളും റേറ്റും മുന്കൂട്ടിപറഞ്ഞ് ഉറപ്പിക്കുക. ടാക്സിയെക്കാള് ഇ-റിക്ഷയാണ് നല്ലത്. കനത്ത ട്രാഫിക്കിലും ഇടുങ്ങിയ ഊടുവഴികളിലൂടെ പെട്ടന്ന് സ്ഥലത്തെത്തിക്കും. പ്രധാനസ്ഥലങ്ങള് വെറുതെകാണാന് മാത്രമെങ്കില് ഒരു മൂന്ന്-നാല് മണിക്കൂര്മതി. 4 പേര്ക്ക് റിക്ഷയടക്കം ആളൊന്നുക്ക് 100-200 രൂപ മതിയാവും.
ആയിരക്കണക്കായ ക്ഷേത്രങ്ങളും ആശ്രമങ്ങളുമുണ്ടിവിടെ. അതില് കുറെയേറെ തട്ടിപ്പുസ്വാമിമാരും. ചില ഗൈഡുകള് അവന് കമ്മീഷന്കിട്ടുന്ന കാഷായധാരിയുള്ള ഇടത്തേക്ക് നിങ്ങളെ കൊണ്ടുപോകാനിടയുണ്ട്. അയോദ്ധ്യയെന്നാല് രാമ ഭക്തര്ക്ക് ഭക്തിനിറഞ്ഞ ഉന്മാദവും, തട്ടിപ്പുകാര്ക്ക് കച്ചവടയിടവുമാണ്. ഇവരുടെ മുന്നില് പെട്ടാല് കാശുപോകും. കൈനീട്ടിയാല് ചരടുകെട്ടിക്കളയും, കഴുത്തുകുനിച്ചാല് മാലയിട്ടുതരും... കുറിയിട്ടുതന്നാല്, തീര്ത്ഥം തന്നാല്... തിരിച്ച് കൈനീട്ടും. കാശുകൊടുത്തേപറ്റൂ. പത്തുരൂപാകൊടുത്താലുംമതി.
കണ്ണുതെറ്റിയാല് പിടിച്ചിരുത്തി കുടുംബെശ്വര്യപൂജ ചെയ്തുകളയും. എല്ലാംകഴിഞ്ഞേ പൂജാരി ഈ ചെയ്തതൊക്കെ നമ്മുടെ കുടുംബത്തിനുവേണ്ടിയായിരുന്നെന്ന് മനസ്സിലാവൂ. അപ്പോഴേക്കും രൂപ മിനിമം 1000/ മാറിക്കിട്ടും. ഇതിനൊന്നും നില്ക്കാത്ത യഥാര്ത്ഥ സന്യാസിമാര് ഏറെയുണ്ട്. ഇപ്പറഞ്ഞവയൊക്കെ ഫ്രോഡുകളെ പറ്റിമാത്രമാണ്.
സന്ദര്ശകര്ക്ക് താമസിക്കാന് ധാരാളം ഇടങ്ങളുണ്ട്. ലോഡ്ജുകളും ആശ്രമങ്ങളും. വിശദമായി കാണാനും സരയൂ ആരതി ആസ്വദിക്കാനും ഒരുരാത്രി തങ്ങുന്നതാവുംനല്ലത്. നല്ല റെയില്, റോഡ് കണക്ടിവിറ്റി ഉണ്ട്. അയോദ്ധ്യയിലെ മര്യാദാപുരുഷോത്തം ശ്രീറാം എയര്പോര്ട്ട് പൂര്ത്തിയായി വരുന്നു. നിലവില് അടുത്തുള്ള നല്ല നഗരം ലഖ്നൗ ആണ്.
സുരക്ഷാഭീഷണിയുള്ള ഇടമായതിനാല് ശ്രദ്ധിക്കുക, പോലീസ് നിര്ദ്ദേശങ്ങള് പാലിക്കുക. പ്രത്യേകിച്ച് ഡ്രസ്കോഡ് ഒന്നുമില്ല. ക്ഷേത്രനിര്മാണ സ്ഥലത്തൊഴിച്ച് മറ്റൊരിടത്തും ഒന്നിനും ഒരു നിയന്ത്രണവുമില്ല.
വായിച്ച പുരാണത്തിലെയോ കണ്ട സീരിയലിലെയോ അയോദ്ധ്യപോലെ മനോഹരമല്ല ഇവിടമെന്നോര്ക്കുക. കോണ്ക്രീറ്റ് കാടാണിവിടം. വൃത്തി തീരെപ്രതീക്ഷിക്കണ്ട. റോഡുകളെല്ലാം ഇടുങ്ങിയതാണ്, ഒപ്പം കനത്ത ഗതാഗതകുരുക്കും.
പഴയപേരുകളെങ്കിലും മിക്കക്ഷേത്രങ്ങളും പുതിയ നിര്മ്മിതികളാണ്. ചരിത്ര - സൗന്ദര്യബോധമോ നമ്മുടെ കലാ- വാസ്തു പാരമ്പര്യമോ, തൊട്ടുതീണ്ടിയിട്ടില്ലാത്ത ആരോ ആണ് പലതും ഡിസൈന് ചെയ്തിരിക്കുന്നതെന്ന് തോന്നി. ഒരുപക്ഷേ പുതിയ രാമക്ഷേത്രം ഗംഭീരനിര്മ്മിതിയായേക്കാം. അത് പൂര്ത്തിയാകുന്നതിനൊപ്പം അയോദ്ധ്യയാകെമാറിയേക്കാം. ഭാവിയില് ഇവിടം കാശിപോലെ വലിയൊരു തീര്ത്ഥാടനകേന്ദ്രമായി മാറുമെന്നുറപ്പാണ്.
സര്വ്വം രാമ മയമാണ് അയോധ്യ. ഹോട്ടലായാലും ബാര്ബര്ഷോപ്പായാലും പേരിലൊരു രാം ഉറപ്പാണ്. രാമനെന്നാല് 'രമിപ്പിക്കുന്നവന്' എന്നാണര്ത്ഥം. ആ നാടിനും നാട്ടാര്ക്കും അതങ്ങനെ തന്നെയാണ്. അയോദ്ധ്യമാത്രമല്ല, ഹിന്ദിഹൃദയഭൂമികയാകെ വലിയൊരു ജനവിഭാഗത്തിനും അങ്ങനെതന്നെ. ഒരുദിവസം ഇവിടെ തങ്ങിയാല് തന്നെ എന്തുകൊണ്ട് ഉത്തരേന്ത്യന് രാഷ്ട്രീയം ഒരേകുറ്റിയില് കറങ്ങുന്നുവെന്നും, ദേശീയനേതാക്കള്ക്കുവരെ പ്രച്ഛന്നവേഷങ്ങള് കെട്ടണ്ടിവരുന്നുവെന്നും, നവരാഷ്ട്രീയപ്രസ്ഥാനങ്ങള്ക്കടക്കം രാമക്ഷേത്രദര്ശനം തെരഞ്ഞെടുപ്പു വാഗ്ദാനമാവുന്നുമെന്നുമൊക്കെ ബോധ്യപ്പെടും.
Also Read: അധികം ചിലവൊന്നും ഇല്ലന്നേ.. ഇന്ത്യക്കാര്ക്ക് വിസയില്ലാതെ യാത്ര ചെയ്യാന് കഴിയുന്ന മനോഹരമായ രാജ്യങ്ങള്!
നിങ്ങളൊരു അടിയുറച്ച ശ്രീരാമഭക്തനാണെങ്കില് നിശ്ചയമായും നിങ്ങള്ക്കുള്ള ഇടമാണിവിടം. ദര്ശനമാണ് ഉദ്ദേശമെങ്കില് ക്ഷേത്രം പൂര്ത്തിയായതിനുശേഷം വരുന്നതാവും നല്ലത്. അതല്ല, ഭാരതത്തിന്റെ ചരിത്രത്തിലും രാഷ്ട്രീയഗതിവിഗതികളിലും താല്പ്പര്യമുള്ള ഒരു സഞ്ചാരിയോ രാഷ്ട്രീയവിദ്യാര്ത്ഥിയോ ആണെങ്കില് നിങ്ങള്ക്കുള്ള വലിയൊരു പാഠപുസ്തകമാണ് ഇന്നത്തെ അയോദ്ധ്യ. രണ്ടായാലും കാണണം, രാമന്റെയും റഹീമിന്റെയും കണ്ണീരുവീണ മണ്ണ്... ഇന്ത്യയുടെ മനസ്സിനെ ഒരുദിനം കൊണ്ട് രണ്ടായി പകുത്ത നാട്..
ഒന്നുകൂടി, ധാരാളം യാത്രചെയ്യുക. നിന്റെ മതത്തെ, നിന്റെ ദൈവത്തെ, നിന്റെ വിശ്വാസങ്ങളെ, പൂര്ണ ആദരവോടെ മനസ്സില്സൂക്ഷിച്ച് തന്നെ ദേശദേശാന്തരങ്ങള് സഞ്ചരിക്കുക. അമ്പലങ്ങളും പള്ളികളും ഗുരുദ്വാരകളുമൊക്കെ കയറിയിറങ്ങുക. നിശ്ചയമായും ആ യാത്രയിലെവിടെയെങ്കിലും നിങ്ങള് നിങ്ങളുടെ ദൈവത്തെ കണ്ടുമുട്ടും. അതൊരുപക്ഷേ സങ്കല്പ്പത്തിലെയോ ചിത്രങ്ങളിലെയോ രൂപത്തിലാവില്ല..
ദാഹിച്ചു വലയുമ്പോള് വെള്ളം നീട്ടുന്ന വൃദ്ധനായോ, വിശന്നിരിക്കുമ്പോള് തേക്കിലയില് അല്പം ഭക്ഷണം തരുന്ന ദീദിയായോ ആവാം.. വഴിതെറ്റി നില്ക്കുമ്പോള് റൂമിലെത്തിച്ച കൊച്ചുകുട്ടിയായാവാം, ട്രെയിന്വിടുന്നതിന് തൊട്ടുമുന്പ് ബ്ലോക്കിനിടയില് ഊടുവഴികളിലൂടെ സ്റ്റേഷനിലെത്തിച്ച എല്ലുന്തിയ റിക്ഷക്കാരനായാവാം. ഫുഡ് പോയിസണിംഗ് ബാധിച്ചിരിക്കുമ്പോള് ഒആര്എസ് കലക്കിത്തരുന്ന ഒരുപരിചയവുമില്ലാത്ത സഹയാത്രികനായോ, ലക്ഷദ്വീപിലേക്കുള്ള കപ്പലിന്റെ ആടിയുലച്ചിലില് ശര്ദ്ദിച്ച് വശംകെട്ടിരിക്കുമ്പോള് പുറംതടവിത്തരുന്ന പേരറിയാത്ത ദ്വീപ് നിവാസിയായോ, ലഡാക്കില്വച്ച് ഓക്സിജന് കുറഞ്ഞ് തലകറങ്ങിനില്ക്കുമ്പോള് diamox ടാബ്ലറ്റ് നീട്ടുന്ന എവിടെനിന്നെന്നറിയാത്ത ബുള്ളറ്റ്റൈഡറായോ ആവാം.. എന്റെ അനുഭവങ്ങളാണ്.. ഞാനങ്ങനെ ദൈവത്തെ കണ്ടിട്ടുണ്ട്.. അങ്ങനെയേ കണ്ടിട്ടുള്ളൂ!
*ഇതൊരു സഞ്ചാരിയെന്ന നിലയില് യാത്രകളില് തല്പ്പരരായവര്ക്കായുള്ള എഴുത്താണ്. ദയവായി, മത-വിദ്വേഷ കമന്റുകള് ഒഴിവാക്കുക*
(തിരുവനന്തപുരം ജഗതി സ്വദേശിയായ ആദര്ശ് വിശ്വനാഥ്, ആരോഗ്യവകുപ്പില് ഹെല്ത്ത് ഇന്സ്പെക്ടറായി ജോലി ചെയ്യുന്നു)